سازمان بهداشت جهانی، در حمایت از «دهه سالمندی سالم»، پلتفرم چندزبانه‌ای را برای تبادل اطلاعات و دیدگاه‌ها دردسترس عموم قرار داده است که افراد را قادر می‌سازد تا دانش سالمندی سالم را بیابند، تولید کنند و به اشتراک بگذارند.

دبیرکل سازمان بهداشت جهانی طی این یادداشت که اخیراً در مجله نیچر منتشر شده است، ضمن معرفیِ این بستر، به توضیح چگونگی تبادل دانش در تبدیل دنیا به جایی بهتر برای تجربۀ طولِ عمرِ بیشتر می‌پردازد.

پیش بینی می‌شود طی ده‌سالِ پیشِ رو، شمار افراد بالای ۶۰سال ۳۸درصد رشد داشته باشد، یعنی از یک میلیارد به ۱.۴میلیارد نفر برسد؛ به این ترتیب، شمارِ سالمندان از شمارِ جوانان پیشی می‌گیرد. این افزایش در کشورهای دارای درآمدِ کمتر از متوسط و پایین بیشترین میزان و بیشترین رشد را دارد. با وجود پیش‌بینی‌پذیریِ سالمندیِ جمعیت و سرعت شتابان آن، جهان آماده چنین تغییری نیست. تاثیر ویرانگر کووید-۱۹ بر جمعیت سالمند، شکاف‌های زیادی را در نظام‌های سلامت و خدمات بهداشتی جوامع ایجاد کرده است، ازجمله دسترس‌پذیری و کیفیتِ خدمات سلامتی و اجتماعی. همه‌گیریِ کرونا همچنین چگونگی تفکر ما درباره موضوع پیرشدن را، به‌واسطه روایت‌های رایج فراوان -و در عین حال نادرستی- که همه افراد سالمند را دربرابر این بیماری ضعیف و شکننده می‌دانند نیز تحت تاثیر قرار داده است.

مجمع عمومی سازمان ملل متحد، با تأییدِ نیاز به تلاش جمعی و اقدام هماهنگِ چندبخشی در این موضوع، سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۳۰ را با عنوان دهۀ سالمندی سالم نام‌گذاری کرد. بر این اساس، از سازمان بهداشت جهانی خواسته شد تا با گردهم‌آوردنِ دولت‌ها، تشکل‌های مدنی، بخش خصوصی، رسانه‌ها و آژانس‌های سازمان ملل متحد، مدیریت همکاری جهانی برای تأمین زندگی‌های طولانی‌تر و سالم‌تر برای همه افراد جامعه بشری را برعهده بگیرد.

بر این اساس، با هدف بهبود زندگی افراد مسن، خانواده‌ها و جوامعشان، چهار حوزۀ عمل در اولویت قرار می‌گیرد. این حوزه‌های عملِ به‌هم‌پیوسته عبارت‌اند از تغییر در اندیشه، احساس و کردارِ ما درمقابل سن و پیرشدن؛ پرورش توانایی‌های افراد سالمند درون جوامعشان؛ ارائۀ کمک یکپارچه و خدمات بهداشتی اولیه که پاسخگوی نیازهای افراد سالمند باشند؛ و فراهم کردن دسترسی به مراقبت بلندمدت برای افراد سالمندِ نیازمند به این کمک‌ها. این فعالیت‌ها به واسطه چهار عامل پشتیبانی می‌شوند: شنیدن صدا و تقویت مشارکت افراد سالمند، خانواده‌ها و جوامع؛ پرورش راهبران این حوزه و ظرفیت‌سازی؛ برقراری ارتباط میان ذینفعان؛ و تقویت داده‌ها، پژوهش‌ها و نوآوری‌ها.

وعده‌ها و پتانسیل‌های دهۀ سالمندی سالم تنها زمانی دست‌یافتنی خواهد شد و به مرحلۀ عمل درخواهدآمد که افراد در کشورها، بخش‌ها و رشته‌های مختلف باهم بر روی آن کار کنند. سازمان بهداشت جهانی، با همکاری ذینفعان در بیش از ۸۰کشور، بستر تبادل دانش نوآورانه و چندزبانه‌ای را فراهم آورده است که افراد را قادر خواهد ساخت تا دانش مربوط به سالمندی سالم را بیابند، تولید کنند و به اشتراک بگذارند. پلتفرمِ دهۀ سالمندی سالم منابع گوناگونی از دانش موجود، ازجمله دانش برآمده از تجربیات فردی را شناسایی می‌کند.

باید توجه داشت که بخشی از دانش موجود شفاف است، در حالی که بخش دیگری از آن مبهم است؛ مثل دانشِ ارائه‌دهندگانِ مراقبت‌های بلندمدت که شیوه‌هایی برای کاهش اضطراب در افراد سالمند را شناسایی کرده‌اند، بدون اینکه لزوما بتوانند دربارۀ چگونگی انجام این کار توضیح دهند. این پلتفرم، برای دستیابی به نیازهای دانشی متفاوت، درکنار فرصت‌های یادگیری حضوری و غیررسمی، دربردارنده راهنمایی‌هایی برای کاربران، گزارش، پایگاه دادگان و آموزش و منابع پژوهشی است.

این برنامه برای استفاده سیاست‌گذاران، متخصصان و همۀ ذینفعان طراحی شده است تا دانش مورد نیاز حوزۀ کاری‌شان را بیابند، تولید کنند و به اشتراک بگذارند تا به تقویت و افزایش سالمندی سالم یاری برسانند. آثار ارسالی به این پلتفرم در دسترس عموم قرار خواهند گرفت و همۀ کاربران می‌توانند دانش خود در ارتباط با این موضوع را در دسترس سایرین قرار دهند. کاربران می‌توانند به پایگاه جامعی شامل اطلاعات شاخص‌های جهانیِ نظارت بر تندرستی افراد سالمند (درصد افراد بالای ۶۰سال، عمده‌ترین علل مرگ، درصد سالمندانِ دریافت‌کنندۀ خدمات مراقبتی بلندمدت و درصد افرادی که در محیط‌های دوستدار سالمند زندگی می‌کنند) دسترسی داشته باشند.

طی برنامه «سالمندی سالم برای اثرگذاری در قرن ۲۱: آموزش آنلاین راهبران جهان» تا به امروز بیش از ۸۰۰ کارمند دولتی در نقاط کانونی مربوط به سالمندی در وزارتخانه‌های مرتبط، دفاتر محلی سازمان ملل و تشکل‌های مدنی فعال در این حوزه آموزش دیده اند.

نیاز به تولید علم در این زمینه، هم به صورت تئوری و هم به شکل عملی، احساس می شود و پلتفرم دهه سالمندی سالم فرصتی را فراهم می‌کند تا با پیداشدن شکاف‌ها، ابزارها و منابع مورد نیاز برای رفع آنها را فراهم کنیم. این امر شامل مستندات و نشر دانش نوینی است که نه فقط ازطریق گزارش‌های میدانی، بلکه همچنین با تقویت صداها، روایت‌ها و دیدگاه‌های سالمندان، خانواده‌ها و جوامعشان به دست آمده است تا معلوم شود که چه چیزی بیشتر از همه اهمیت دارد.

تصمیم نهایی برای چگونگی پرورش سالمندی سالم، برعهدۀ دولت‌ها و تشکل‌های مدنی است. توانایی دسترسی به ذخیرۀ دانش متنوع به زبان‌های گوناگون و در ارتباط با رشته‌ها و محیط‌های متفاوت می‌تواند به آسان‌سازیِ این فرایند کمک کند. با تکمیل دانش مورد نیاز، پلتفرم دهه سالمندی سالم می‌تواند اطلاعات پراکنده را در یک جا گرد بیاورد و درنتیجه، سطح زندگی افراد سالمند، خانواده‌ها و جوامع امروزی و آینده را بهبود بخشد.

تبدیل جهانی که در آن زندگی می‌کنیم به جهانی دوستدار سالمند، جزو الزامات اخلاقی، اجتماعی و اقتصادی برای نسل امروز و فرداست. بر اساسِ چشم‌انداز توسعه پایدار، دهۀ سالمندی سالمِ سازمان ملل متحد ابزاری است برای اطمینان یافتن از اینکه هیچ‌یک از ما با بالارفتنِ سن کنار گذاشته یا عقب نگه داشته نمی‌شویم.

تدروس ادهانوم قبریسوس، سازمان بهداشت جهانی، ژنو، سوئیس

منبع: نشریه نیچر، برگرفته از وبسایت صندوق بازنشستگی کشوری